“…Mười rằm trăng náu
(ca dao)
Mười sáu trăng treo…”
“Đố ai biết đá mấy hòn
Tua rua mấy chiếc, trăng tròn mấy đêm”
Ngày còn bé, vào những đêm có trăng, lũ trẻ hàng xóm hay tụ tập nhau ngồi kể chuyện, có khi xúm quanh ông bà để nghe chuyện xưa tích cũ, hay tham gia vào trò chơi qua những câu đố dân gian, kiểu như:
“Thuở bé em có hai sừng,
Đến tuổi nửa chừng mặt đẹp như hoa
Ngoài hai mươi tuổi sắp già,
Quá ba mươi tuổi, mọc ra hai sừng”
Cả lũ, đứa nào đứa ấy bàn tán nhau sôi nổi, đứa thì liên hệ đến con trâu, có đứa cũng nói được là Mặt Trăng, ấy nhưng lại chỉ là buột miệng đoán bừa chứ không chắc chắn. Có những câu đố như này mà đoán được, chỉ cần người lớn khen là mát mày mát mặt lắm rồi. Thời đó điện đóm chưa có nên trẻ con chỉ mong ngóng đến ngày trăng sáng mà rủ nhau chuyện trò, hát hò nghêu ngao từ nhà này sang nhà khác đến đêm muộn mà chưa muốn về.
Có lần, đố nhiều cũng chán, người lớn lại nghĩ ra trò dọa trẻ con. Mà những đêm trăng sáng thường có bóng rất rõ. Thế là bọn trẻ bị dọa cho chạy toán loạn, có đứa còn không dám bước chân ra khỏi nhà chỉ vì sợ bị ai đó dọa ma.
Ấy là thời xưa, cái thời cả phố chỉ vài nhà có bóng điện, trăng tỏ át cả bóng đèn vàng yếu. Thế nhưng thời nay, ánh trăng lại bị đèn cao áp sáng mạnh lấn át đi, nhất là nơi thành thị, nhiều khi không rõ ánh sáng trải trên phố, trên vách tường là của trăng, hay của ánh đèn. Chuyện đêm trăng còn được chuyển vào những câu chuyện ma quái thành thị, một chủ đề khá hấp dẫn hiện nay, tuy nhiên, những nỗi sợ cũng phát sinh đầy thách thức.
Ánh sáng trăng chân thật chỉ tìm được ở vùng nông thôn, hay nơi núi rừng xa thẳm. Có những đêm trăng sáng trên non cao, Mặt Trăng dường như to hơn, cảm giác có thể với tay chạm được thật gần.
Mỗi đêm quê có trăng lên, vẫn biết không thể quay lại quá khứ, nhưng chắc chắn vẫn có ai đó muốn tìm kiếm hình ảnh đám trẻ đang tụ tập quanh người lớn nghe kể chuyện, hay chơi trò đố vui, cũng có thể muốn nhìn lũ trẻ chạy toán loạn khi nhập cuộc trò dọa ma ngày nào…
“Ông trẳng ông trăng
Xuống chơi với tôi,
Có bầu có bạn,
Có bát cơm xôi,
Có nồi cơm nếp,
Có nệp bánh chưng,
Có lưng hũ rượu,
Có khướu đánh đu,
Thằng cu vỗ chài,
Bắt trai bỏ giỏ,
Cái đỏ ẵm em,
Đi xem đánh cá,
Có rá vo gạo,
Có gáo múc nước,
Có lược chải đầu,
Có trâu cày ruộng,
Có muống thả ao,
Ông sao trên trời”
(Đồng dao)
(Doaiphuongthucac)
